تهران پایتخت کشور ایران می باشد.و بیست و پنجمین شهر پرجمعیّت جهان به شمار میآید.این شهر یکی از بزرگترین شهرهای غرب آسیا و بیست و هفتمین شهر بزرگ دنیا است.
شهر تهران، در شمال کشور ایران و جنوب دامنهٔ رشتهکوه البرز واقع شدهاست.
ساکنان اصلی تهران اقوام فارسیزبان بودند، البتّه هماکنون این شهر دارای اقوام مختلفی است و عمدهٔ زبان محاورهای در این شهر فارسی است. بیشتر مردم در این شهر زبان فارسی با لهجهٔ تهرانی دارند.
ارتفاع شهر در بلندترین نقاط شمال به ۲۰۰۰ متر و در جنوبیترین نقاط به ۱۰۵۰ متر از سطح دریا میرسد. تهران از شمال به نواحی کوهستانی، و از جنوب به نواحی کویری منتهی شده، در نتیجه در جنوب و شمال دارای آب و هوایی متفاوت است. نواحی شمالی از آب و هوای سرد و خشک و نواحی جنوبی از آب و هوای گرم و خشک برخوردارند.
تهران در گذشته از روستاهای ری بوده و ری که در تقاطع محورهای قم، خراسان، مازندران، قزوین، گیلان و ساوه واقع شده به سبب مرکزیت مهم سیاسی، بازرگانی، اداری و مذهبی از قدیم مورد نظر بوده و مدعیان همواره این مرکز راهبردی را مورد تهاجم و حمله قرار میدادهاند.روستای تهران به واسطه برخورداری از مغاکها و حفرههای زیر زمینی و مواضع طبیعی فراوان و دشواری نفوذ در آنها پناهگاه خوبی برای دولتمردان و دیگر اشخاصی بوده که احتمالاً مورد تعقیب مدعیان قرار داشتهاند.
از سوی دیگر، کاروانهای بزرگی که از محورهای مورد بحث عبور میکردند شکارهای سودمندی بودند و اغلب مورد حمله چپاول مردم بومی واقع میشدند. روستای تهران در واقع کانون چپاولگران و نهانگاه کالاهای دزدیدهشده بود.
تهران در برابر حملهٔ افغانها ایستادگی زیادی کرد و به همین خاطر آنها پس از تصرف تهران این شهر را ویران کردند و باغها و تاکستانهای آن را از میان بردند. در زمان نادرشاه تهران دوباره نام و نشانی یافت و در همین شهر بود که نادرشاه رهبران بزرگ شیعه و سنی را گرد هم آورد و پیشنهاد اتحاد اسلامی و رفع اختلافها را به آنها داد.
تهران برای نخستین بار توسّط ایل قاجار پایتخت ایران شد.
تا پیش از کشف تمدّن قیطریّه و همچنین کشف آثاری در تپّههای عباسآباد، گمان میرفت پیشینهٔ تاریخی این شهر به همان آثار یافتشده در حوالی شهر ری محدود میشود، ولی اکتشافات باستانشناسی در تپّههای عباسآباد، بوستان پنجم خیابان پاسداران و درّوس، نشان داد تمام آبادیهای ناحیهٔ تاریخی قصران، دورهای درخشان از استقرار اقوام کهن و خلّاقیّتهای فرهنگی را پشت سر گذاردهاند.در فارسنامهٔ ابن بلخی نیز که مربوط به سالهای ۵۰۰ تا ۵۱۰ هجری قمریاست. از شهر تهران به دلیل انارهای مرغوبش یاد شدهاست. اگرچه در آثار مکتوب کهن از تهران پیش از اسلام نام برده نشدهاست، امّا حفّاریهای باستان شناسی ۱۳۲۱ خورشیدی در روستای درّوس شمیران نشان میدهد که در این ناحیه، در هزارهٔ دوّم پیش از میلاد، مردمی متمدّن زندگی میکردهاند. تهران در قدیم روستایی نسبتاً بزرگ بود که بین شهر بزرگ و معروف آن زمان، شهر ری و کوهپایههای البرز قرار داشت. نخستین بار نام آن در ذکر زندگینامهٔ ابوعبدالله حافظ تهرانی متولد ۱۸۴ خورشیدی آمدهاست. پس از حملهٔ مغولان به ری و تخریب این شهر،
تهران بیش از پیش رشد یافت و عدّهای از اهالی آوارهٔ ری را نیز در خود جای داد و مساحتش در این دوران به ۱۰۶ هکتار رسیده بود.
در دورهٔ حکومت آغامحمدخان قاجار، تهران به پایتختی برگزیده شد، روز یکشنبه ۱۱ جمادیالثانی ۱۱۶۴ خورشیدی همزمان با عید نوروز آغا محمد خان قاجار در خلوت کریمخانی تاج سلطنت ایران را بر سر گذارد و تهران را به عنوان پایتخت این کشور معرفی کرد.
از آغاز دوره پهلوی تهران شروع به تغییرات گسترده کرد.رضا شاه معتقد بود که ساختمانهای کهن و قدیمی همچون بخشهای بزرگی از کاخ گلستان، تکیه دولت، میدان توپخانه، استحکامات نظامی و قلعههای قدیمی، نباید بخشی از یک شهر مدرن باشند. به دستور او، این بناهای قدیمی با یک اسلوب معین تخریب شدند و ساختمانهای مدرن با سبکهای ایرانی پیش از اسلام، از جمله بانک ملی، ساختمان امنیّه، ساختمان تلگراف و تلفن و دانشکدهٔ نظامی در جاهای مشخّص به خودشان ساخته شدند.
سراسر دشت پهناوری که امروز تهران بزرگ خوانده میشود در میان کوههای اطراف، گود به نظر میرسید و بدین سبب «ته ران» نام گرفت.
تهران قدیم از چهار محله تشکیل شده بود به نامهای سنگلج، اودلاجان ، بازار و چالهمیدان. در زمان ناصرالدینشاه قاجار چندین محله تازه در تهران ساخته شد به نامهای ارگ، چاله حصار، خانیآباد، قناتآباد، پاچنار، پامنار، گار ماشین، گود زنبورکخانه، صابونپزخانه، گود عربها و دروازه قزوین.
خیابان ولیعصر بلندترین خیابان ایران و همچنین بلندترین خیابان در خاور میانه است که در سالهای نخست پادشاهی رضاشاه ساخته شدهاست.
تهران مهمترین قطب اقتصادی و سیاسی ایران است.
شهر تهران دارای جاذبه های توریستی زیادی میباشد که از آن جمله میتوان به مکان های زیر اشاره کرد.
موزه مردمشناسی تهران، موزه ملی ایران، موزه فرش ایران، موزه هنرهای معاصر تهران، موزه صنایع دستی، مجموعه سعدآباد، آبگینه و سفالینه، موزه جواهرات ملی، موزه رضا عباسی، کتابخانه و موزه ملک، ایران باستان،
موزه آثار طبیعی و حیات وحش ایران.و کاخ موزههای سعدآباد، نیاوران، گلستان ازدیدنی و زیباترین مکان های گردشگری میباشند.
مسجدها، کلیساها، کنیسه ها وهمینطور عبادتگاههای زرتشتیان، حسینیهها و امامزادهها از جمله مکانهای مذهبی پایتخت هستند.
چندین پیست اسکی بسیار زیبا و منحصربهفرداز جمله پیستهای اسکی توچال، دیزین و شمشک در نزدیکی شهرتهران قرار دارند.ورزشگاهای فوتبال زیادی در سطح شهر برای برگزاری مسابقات فوتبال وجود دارند که بزرگترین آنها ورزشگاه آزادی میباشد. بازیهای آسیایی ۱۹۷۴ بزرگترین رویداد بینالمللی ورزشی تاریخ این شهر از ۱۰ تا ۲۵ شهریور ۱۳۵۳ در تهران برگزار شد. مجموعه ورزشی آزادی تهران و مجموعه ورزشی تختی تهران برای این بازیها ساخته شدند. این هفتمین دوره بازیهای آسیایی بود .
آموزش عالی مدرن ایران با تأسیس دارالفنون ۱۲۳۰ خورشیدی توسّط امیرکبیر در تهران آغاز شد. در دورهٔ رضاشاه به همّت افرادی چون محمود حسابی و علیاصغر حکمت، دانشگاه تهران ایجاد شد. هماکنون در فهرست ده دانشگاه برتر وزارت علوم شش دانشگاه تربیت مدرس، تهران، شهید بهشتی، صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف و علم و صنعت ایران در شهر تهران قرار دارند.
تاریخ معاصر ایران در تهران رقم خورده است که در مطالب بعدی به آن خواهم پرداخت.