استان قزوین

استان قزوین یکی از استان‌های ایران که مرکزآن شهر قزوین میباشد.
استان قزوین تا سال ۱۳۷۳ جز استان زنجان بود ، در این سال از استان زنجان جدا شده و به استان تهران ملحق گردید . درسال ۱۳۷۶ هم از استان تهران جدا شده و به همراه شهرتاکستان از استان زنجان تشکیل استان تازه‌ای به نام استان قزوین را داد.
استان قزوین از شمال به استانهای گیلان و مازندران، از غرب به استانهای همدان و زنجان، از جنوب به استان مرکزی و از شرق با استان های تهران و البرز محدود می شود.
از شهرهای این استان میتوان به شهرهای قزوین، تاکستان، آبیک، بوئین زهرا، اقبالیه، محمدیه، الوند، اسفرورین، محمودآباد نمونه، خرمدشت، ضیا آباد، آوج، شال، دانسفهان، آبگرم، ارداق، معلم کلایه، رازمیان وکوهین اشاره کرد.
استان قزوین متشکل از سه منطقه متمایز و مشخص کوهستانی، کوهپایه ای و دشتی است و استان قزوین، منطقه ای با تنوع آب و هوای بسیار است که آب و هوای  آن به سرد کوهستانی ،معتدل ،خشک تا نیمه خشک وآب و هوای مرطوب گرمسیری تقسیم میشود.
بر اساس اسناد و مدارک موجود قدمت و سابقه تاریخی منطقه قزوین به دوران حکومت مادها، در قرن نهم پیش از میلاد، می رسد. بنای اولیه شهر قزوین را به شاپور معروف به شاپورذوالاکتاف نسبت می دهند. شاپور شهر قزوین را برای جلوگیری از تهاجمات دیالمه بنا نهاد و در آن دﮊ و استحکامات به وجود آورد و سپاهیان خود را در آن استقرار داد. نوشته‌های باستانی یونان قزوین را با نام "راژیا" معرفی می‌کند و پس از آن در نوشته‌های اروپایی این شهر با نام شهر باستانی "آرساس" و یا "آرساسیا" شناخته می شده‌است.
و ساسانیان نام این شهر را کشوین یعنی سرزمینی که نباید از آن غافل شد نهاده بودند. در برخی متون نام این شهر قسوین یعنی شهری که مردمی پر صلابت و استوار دارد ذکر شده‌است. به هر روی مورخان و باستان شناسان عصر حاضر قزوین را عربی شده کاسپین می دانند. و بر این باورند که قوم کاسپی‌ها که در سواحل دریای خزر می‌زیستند به مرور کوچ کردند و شهر قزوین را بنا نهادند.
بدلیل استقرار اقوام و نژادهای مختلف در استان قزوین میتوان در این منطقه شاهد تنوع فرهنگی گسترده‌ای بود.
استان قزوین دارای جاذبه های تاریخی و گردشگری بسیاری میباشد که از آن جمله میتوان به عمارت کلاه فرنگی و سر در عالی قاپو، عمارت باغ سپهدار، گراند هتل، ایوان سنگی نیاق، قلعه الموت ،صخره های اندج و چشمه های آبگرم خرقان اشاره نمود.
یکی از مشهورترین جاذهای تاریخی ایران قلعه الموت میباشد، این قلعه در شمال غربی استان قزوین و در نزدیکی روستای گازر خان قرار دارد. شهرت این قلعه به خاطر حسن صباح مروج مذهب اسماعلیه در دوره سلجوقی است. در مورد سال ساخت این قلعه میان مورخان اختلاف نظر است اما باید آن را متعلق به اوایل دوره اسلامی دانست. این قلعه در سال ۶۵۴ هجری قمری به تصرف هولا کو خان مغول درآمد. با تصرف این قلعه و به آتش کشیده شدن کتابخانه نفیس آن این قلعه از رونق افتاد و به زندان و تبعید گاه تبدیل شد.

مشاهیری همچون علامه علی‌اکبر دهخدا،عارف قزوینی،عبید زاکانی،حمدالله مستوفی،میرعماد حسنی قزوینی،نسیم شمال،محمد قزوینی ،عمادالکتاب و شهید عباس بابایی از بزرگان استان قزوین بشمار می روند.
در استان قزوین مصنوعات دستی همچون جاجیم بافی، مسگری، گره چینی، آینه کاری و سرمه دوزی رونق دارند. استان قزوین به دلیل نزدیکی به پایتخت ایران و دارا بودن واحدهای تولیدی و صنعتی یکی از مهمترین استانهای صنعتی و اقتصادی ایران میباشد. نیروگاه ۲۰۰۰ مگاواتی شهید رجایی و شهر صنعتی البرز از آن جمله میباشند.

استان فارس

استان فارس یکی از استانهای جنوبی کشور است و مرکزاین استان شهر شیراز است. شهرستان‌های آباده، ارسنجان، استهبان، اقلید، بوانات، پاسارگاد، جهرم، خرامه، داراب،  زرین‌دشت، سپیدان، سروستان، فراشبند، فسا، کازرون، لارستان، مرودشت و ممسنی از شهرستان‌های این استان هستند.
اين استان، مركز امپراتوريهاي بزرگي مانند هخامنشيان و ساسانيان بوده است. دو پادشاه بزرگ ايراني به نامهاي «كورش» و «اردشير بابكان»، از اين ناحيه برخاستند و به ترتيب سلسله هاي بزرگ هخامنشيان به پايتختي «پاسارگاد» و «تخت جمشيد» و ساسانيان به پايتختي «فيروزآباد» را پديد آوردند.
فارس در کتیبه‌های هخامنشی به صورت پارسه و در نوشته‌های یونانی به شکل پرسیس آمده و فارس و فارسی شکل عربی شده پارس و پارسی هستند. فارس منطقه ٔوسیعی است که قسمتی از نیمروز و نیمروز باختری کشور ایران را فراگرفته و تقریباً از یازده سده پیش از میلاد مسیح محل سکونت یکی از طایفه‌های آریایی بنام پارس بوده و به همین دلیل به پارس نامگذاری شده است.
اين استان بين سلسله هاي بسياري دست به دست شد و آثار باستاني و تاريخي فراواني از آنها برجاي مانده كه هركدام به عنوان ميراث جهاني، ارزش هاي خود را دارند و بازگوكننده تاريخ استان و غرب آسيا هستند.
در چند هزار سال پیش، در این ایالت اقوام بومی این سرزمین به ویژه ایلامیان سکونت داشته‌اند که از آنان آثار زیادی در گوشه و کنار فارس بر جای مانده‌است که نشانگر این است این ناحیه ناحیه‌ای آباد و فرهنگی بوده‌است.
کهن‌ترین اثر نوشتاری درباره زمان بنای شیراز، مربوط به الواح گلی تخت جمشید می باشد که واژه آن را «شی رازی ایش» نام برده است. در کاوش‌های منطقه «قصر ابونصر» چند مهره به دست آمده که نام اردشیر و شیراز بر آن نوشته شده است. با توجه به نقش‌های ساسانی «برم دلک» و آثار هخامنشی و نیز در پی کند و کاوهایی که در یکی از تپه‌های جنوب شیراز انجام گرفته، مقداری سفال شکسته مربوط به هزاره‌های سوم پیش از تاریخ به دست آمده که این نشانگر مجد و عظمت شیراز در دوره‌های پیش از تاریخ و اسلام بوده است.
استان فارس از نظر آب وهوا در ناحیه گرم و خشک قرار دارد.

در دورهٔ هخامنشی شهرت باغ‌های ایرانی با پردیسها جهانگیر شد. در آن زمان ناحیهٔ پارس پوشیده از باغ‌های مصفا بود و نقوش متعدد درختان سرو که بر روی پلکان‌های تخت جمشید حجاری شده نشان می‌دهد که کاخ‌های مزبور در محوطهٔ باغ‌ها و درخت‌زارهای پهناور واقع شده بوده‌است. در دوران بعد از اسلام نیز احداث باغ جزء جدانشدنی زندگی مردم ناحیهٔ پارس به شمار می‌رفته‌است. نوشته‌های مورخان و جهانگردانی که در سده‌های پیشین شیراز را دیده‌اند حاکی است که شهر شیراز را همواره باغ‌های پیوسته به هم تشکیل می‌داده و بیشتر مردم در همین باغ‌ها زندگی می‌کردند.
استان فارس دارای جاذبه های تاریخی و دیدنی فراوانی میباشد، که به اختصار به چند نمونه از آن میپردازیم.
تخت جمشید یا پارسه که در شمال شهرستان مرودشت در شمال استان فارس جای دارد. درطی سالیان پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده‌است. در این شهر باستانی بنایی به نام تخت جمشید وجود دارد که در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشاه و اردشیر اول بنا شده‌است و به مدت حدود پنجاه سال، مرکزی برای برگزاری مراسم آیینی و جشن‌ها به ویژه نوروز بوده‌است. در نخستین روز سال نو گروه‌های زیادی از کشورهای گوناگون به نمایندگی از ساتراپی‌ها یا استانداری‌ها با پیشکش‌هایی متنوع در تخت جمشید جمع می‌شدند و هدایای خود را به شاه پیشکش می‌کردند. بنیانگذار تخت جمشید داریوش بزرگ بود.
مجموعه میراث جهانی پاسارگاد مجموعه‌ای از سازه‌های باستانی برجای‌مانده از دوران هخامنشی است، این مجموعه دربرگیرنده ساختمان‌هایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بار عام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب‌نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، ساختارهای دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری، محوطهٔ مقدس و تنگه بلاغی است.
ارگ کریم‌خاني، مهمترین و بزرگترین بنای دوران زندیه است که در سال ۱۱۸۰ هجري قمري به دستور کریم‌خان زند ساخته شده است. این ارگ، مرکز حکومتی کریم‌خان و خاندان زند و همچنين محل سکونت آنان بوده است.
باغ ارم يكي از مشهورترین باغ‌های شیراز است که در شمال شيراز و در خیابان ارم جاي دارد. پیشینه این باغ به دوران سلجوقی بازمی‌گردد و در تمام دوران آل اینجو پا برجا بوده است. در دوران زندیه، کریمخان زند در سازندگی و بهسازی این باغ  اقداماتی انجام داد.
بازار وکیل یکی دیگر از شاهکارهای معماری و بي‌مانند دوران زندیه است. این بازار در حدود سال‌های ۱۱۸۰ هجري قمري به سبک بازار قیصریه لار که مربوط به دوران صفویه است ساخته شده است.

مقبره های  سعدی و حافظ از شعرای نامی ایران در استان فارس قرار دارد.
زبان رسمی مردم استان فارس، مانند زبان رسمی ایران، فارسی است. همچنین در این استان زبان های لری، گویش مرودشتی، زبان ترکی قشقایی، وگویشهایی مانند اسیری، لارستانی و لری، خنجی، قشقایی، سیوندی، دوانی و اردکانی و کهمره‌ای  نیز در این استان رواج دارد.
میتوان گفت استان فارس یکی ازقطب های تاثیرگزار در  تاریخ و مشاهیر ایران میباشد و از مشاهیر استان میتوان به  کوروش بزرگ، کمبوجیه، داریوش یکم، خشایارشاه، اردشیر پاپکان، خسرو پرویز، سعدی، حافظ، کریم خان زند، لطفعلی خان زند، نصرالله مردانی وسیمین دانشور اشاره کرد.
قالی، گلیم و گبه از مهم‌ترین صنایع دستی استان محسوب می‌شوند، پس از آن باید از خاتم، خاتم سازی و خاتم کاری و پس از آن معرق‌کاری روی چوب، منبت کاری چوب، نقاشی روی چوب و سفال و سرامیک، کاشی معرق و کاشی هفت رنگ یاد کرد.
قلمزنی، منبت کاری، آیینه کاری، گلیم بافی، معرق کاری، گچبری، ساخت سازهای سنتی، رودوزیهای سنتی، رنگرزی گیاهی، قالی بافی، گبه بافی، گره چینی، طلا سازی، نقره کاری، مسگری، سفالگری، کاشی هفت رنگ، نمدمالی، حجاری، تذهیب، نگارگری(مینیاتور) نیز از آن جمله میباشند.

استان سیستان و بلوچستان

زاهدان مرکز این استان است .این استان درجنوب شرقی ایران واقع است. این استان پهناورترین استان ایران می‌باشد. سیستان شامل زابل و شهرهای اطرافش است و بلوچستان دربرگیرنده بقیه شهرها از زاهدان تا چابهار می‌باشد.
استان سیستان و بلوچستان از شمال به استان خراسان جنوبی ، از جنوب به دریای عمان ، از شرق به کشورهای افغانستان و پاکستان و از غرب به استان های کرمان و هرمز گان محدود شده است .
استان سیستان و بلوچستان از لحاظ آب و هوایی درناحیه اقلیمی بیابانی و خشک می‌باشد.
از شهرهای مهم استان نیموز، هامون، مرجاوه،زابل ،سراوان،ایرانشهرو خاش را میتوان نام برد.
سرزمین اساطیری سیستان و بلوچستان از دو ناحیه شمال و جنوب تشکیل شده است. سیستان امروزی که قسمت شمالی استان را در برمی گیرد، در کتاب اوستا، یازدهمین سرزمینی است که  اهورامزدا آفریده است. همچنین زادگاه رستم دستان قهرمان حماسی شاهنامه فردوسی می باشد. بلوچستان امروزی که ناحیه جنوبی استان را تشکیل می دهد، در قدیمی ترین اسناد تاریخی به اسم (مکا) مشهور بوده و در نوشته های هرودت تاریخ نگار یونانی از آن به عنوان " گدروزیا " یاد شده است.
سیستان در آئین زرتشتی از مقام ومرتبه بالایی برخوردار است . ویشتاسپ پسر لهراسب پادشاه کیانی که مطا بق شاهنامه واساطیر ایران ، زردشت در زمان او ظهور کرد ، در کنار دریاچه هامون برا ی آناهیتا نذر کرد . هامون همان دریاچه ای است که مطا بق آیین زرتشتیان سه موعود زرتشتیان در کنار آن زاده می شوند .
دین زرتشتی نخست در این ناحیه تبلیغ شد و پیروانی مانند سین پیدا کرد که همراه با برز مهر بغان
نسک اوستا را تدوین کرد و پس از حمله اسکندر ، اوستا سینه به سینه فقط در این ناحیه حفظ شد . وجود
آتشگاههای مهم در سیستان که در زمان پارتیان ( کوه خواجه ) و ساسانیان (کرکوی ) از اهمیت بسیار
برخوردار بوده اند ، باز نیز از اهمیت تاریخی ومذ هبی سیستان درگذشته باستان ایران نشان دارد.
مردم استان سیستان و بلوچستان از قومیتهای بلوچ و سیستانی می‌باشد که سیستانی ها به گویش فارسی سیستانی صحبت می کنند و پیرو مذهب تشیع می‌باشند و مردم بلوچ عموما پیرو مذهب تسنن اند و به زبان بلوچی سخن می گویند.
سوزن دوزی ،سفالگری ، سکه دوزی، قالی بافی و زرگری از مهمترین صنایع دستی سیستان و بلوچستان میباشد.
جلوه های زیبا و دیدنی استان، از دریای عمان تا دریاچه هامون در فصول مختلف، تنوعی دل انگیز را همراه دارد.
از مکان های دیدنی و تاریخی استان میتوان به موزه زنده سفال کلپورگان سراوان، قلعه چهل دختر،  گل فشان تنگ، قلعه دوست محمد خان ، شهر سوخته، بقایای آتشکده کرکویه و کوه آتشفشانی تفتان اشاره کرد.

استان سمنان

مرکز استان سمنان شهر سمنان است.این استان از شمال به استان‌های خراسان شمالی، گلستان و مازندران، از جنوب به استان‌های خراسان جنوبی و اصفهان، از شرق به استان خراسان رضوی و از غرب به استان‌های تهران و قم محدود است.
این منطقه در تمام دوره حکومت مادها و هخامنشیان، کومیسنه یا کومیشان جزو ایالت بزرگ پارت یا پرتو به شمار می‌رفت.
استان سمنان دارای اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی میباشد. آب و هوای استان سمنان، به طور کلی تحت تأثیر جریان‌های هوایی گرم و خشک دشت کویر قرار دارد.

مهم‌ترین اقوام ساکن در استان سمنان علاوه بر فارس‌ها، ترک‌ها، عرب‌ها ، طبری‌ها ، لرها، کردها و گیلک‌ها می‌باشند.
اما از میان اقوام مستقر در استان سمنان، سنگسری‌ها، پروری‌ها و افتری‌ها و نمونه‌هایی از این قبیل، اقوام بومی استان می‌باشند که از قبل از اسلام به این سرزمین آمده و در آن ساکن شده‌اند. گروهی دیگر همچون ایل‌ها و طوایف الیکایی، اصانلو، هداوند، عرب درازی و کتی گروه‌هایی هستند که در زمان فرمانروایی حکام و سلاطین به منظور ایجاد سدی برای شرق و نواحی جنوب کشور از تجاوزات مکرر سواران ترکمن، به این ناحیه کوچ داده شده‌اند.
به دلیل این که مردم استان سمنان به گویش‌های مختلفی سخن می‌گویند، این استان به جزیره لهجه‌ها معروف است. زبان رسمی مردم استان سمنان مانند همه ایرانیان فارسی دری است اما به لحاظ گستردگی و تحولات عوامل جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی، از تعدد و تنوع گویش‌ها و لهجه‌های خاصی برخوردار است. گویش سمنانی مرتبط با زبان‌های ماد و پارت است.
سمنان، شاهرود، دامغان و گرمسار از شهرستانهای مهم استان میباشند.
از صنایع دستی مهم استان میتوان به گلیم بافی، نمدمالی،سرامیک و سفالسازی و  قالیبافی اشاره کرد.
استان سمنان دارای جاذبه‌های گردشگری بسیاری میباشد که از آن جمله میتوان به چشمه هاي آبگرم، منطقه پيغمبران، جنگل ابر، مجموعه توران، مجموعه چشمه علي، پارك ملي كوير وروستای عباس آباد اشاره کرد.

استان زنجان

استان زنجان  یکی از استان‌های ایران می‌باشد که در شمال غربی ایران قرار گرفته و مرکز این استان شهر زنجان است.مردم استان به زبان‌های آذری و فارسی تکلم می‌کنند.
این استان از قدیم به سبب قرار گرفتن در حاشیه جاده ابریشم و راه تجاری مسیر هند و چین به اروپا دارای اهمیت خاصی بوده‌است.
ساکنین استان زنجان را اقوامی از آریایی‌ها، گرجی‌ها و قبیله‌هایی از «ایل خمسه» تشکیل داده‌اند که در جلگه‌ها و کناره رودخانه‌های استان سکونت دارند. البته در بلندی‌ها و کوه پایه‌های استان گروهی از مردمانی زندگی می‌کنند که به علت اختلاط نژادی اندک هنوز به ظاهر آریایی باقی مانده‌اند.
زنجان یکی از مناطق تاریخی ایران به شمار می رود و تاریخ بنای آن را همزمان با سلطنت اردشیر بابکان دانسته اند و در آن زمان آن را شهین یعنی منسوب به شاه نامگذاری کردند. این نام طی قرون و سال ها بزنگان و سپس به زنجان تغییرنام یافته است.
این استان دارای دو نوع آب و هوای کوهستانی و آب و هوای گرم و نیمه مرطوب می باشد.
صنایع دستی استان زنجان را با صنعت چاقوسازی میشناسند، تاثیرهنر چاقوسازي در زنجان بطور قطع با عواملي چون موقعيت جغرافيايي و نقش زنجان در جنگهاي مختلف تاريخي، موقعيت سوق‌الجيشي استان نسبت به استانهاي همجوار، قرار گرفتن بر سر تمدنهاي شرقي، غربي و نزديكي به فلات مركزي، وجود و فراهم بودن مواد اوليه و معادن غني آهن و مس و . . . در ارتباط مي‌باشد.
همچنین مسگری، ملیله کاری، چاروق دوزی و فرش و گلیم از صنایع این استان میباشد.
از جاذبه های گردشگری استان میتوان به مسجد جامع زنجان، رختشويخانه، مردان نمکی، عمارت ذوالفقاری، كاروانسرای سنگي و گنبد سلطانيه اشاره کرد.
بنای عظیم گنبد سلطانیه  بعد از کلیسای جامع فلورانس و ایاصوفیه در استانبول عظیم ترین گنبد تاریخی جهان بشمار می‌آید.
ساخت گنبد به گونه اي است که در نماي خارجي دو طبقه و از داخل سه طبقه به نظر مي رسد.
گنبد سلطانيه بزرگترین گنبد از حیص مصالح در دنیا  میباشد که در سال ۷۰۳ هجری قمری به دستور سلطان محمد خدابنده جهت انتقال پیکر حضرت علی (ع) امام اول شیعیان از نجف به سلطانیه ساخته شد.
 

استان خوزستان

شهر اهواز مرکز این استان است. استان خوزستان در جنوب غربی ایران در کرانه خلیج فارس و اروندرود قرار دارد. خوزستان از شمال به استان لرستان، از شمال شرقی و شرق به‌استان چهارمحال و بختیاری، از شمال غربی به‌استان ایلام، از شرق و جنوب شرقی به استان کهگیلویه و بویراحمد، از جنوب به استان بوشهر وخلیج فارس، و از غرب به کشور عراق محدود می‌شود.
از شهرهای مهم استان خوزستان میتوان به آبادان، اندیمشک، ایذه، بهبهان، خرمشهر، دزفول، رامهرمز، شهر شوش و
مسجد سلیمان اشاره کرد.
بخش بزرگی از استان خوزستان جلگه‌است، و شهر اهواز نیز در بخش جلگه‌ای جای دارد، ولی کمبود شدید پوشش گیاهی سبب گرمی و خشکی اهواز شده و آن را در رده گرمترین مناطق ایران جای داده‌است.
کارون که پرآب‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه ایران است ازکوههای بختیاری سرچشمه گرفته واز میان اهواز عبور می‌کند. این رود با طول ۹۵۰ کیلومتر طولانی‌ترین رودی‌ست که تنها در داخل ایران قرار دارد و همچنین تنها رود ایران است که بخشی از آن قابل کشتیرانی است. همچنین آب آشامیدنی کلان‌شهر اهواز از رودخانه کارون تامین می‌شود.
استان خوزستان یکی از کهن‌‌ترین سرزمین‌های تمدن بشری است. این تمدن در شش هزار سال پیش در شوش پدید آمد، هزار سال بعد دولت مقتدر عیلام در شوش پایه‌گذاری شد و سه هزار  سال پیش از میلاد، دولت عیلام توسط آشوریان منقرض گردید.
خوزستان، سرزمین مردمان خوزی یا حوزی است. این استان با عیلامیان باستان و شوش کم و بیش مرتبط است. نام اهواز، شوش و هویزه منعکس کننده ساکنین این منطقه در زمان عیلامیان بوده‌است.
شوش یکی از کهن‌ترین مراکز تمدنی جهان است در نتیجه کاوش‌های باستان‌شناسی آثار و بقایایی در آن یافت شده است که قدمت آن را به دوران ماقبل تاریخ مرتبط می‌سازد. عیلامی‌ها اولین قومی هستند که شوش را رونق بخشیدند. در دوران تسلط این قوم، شوش آنچنان اعتباری یافت که به پایتختی برگزیده شد.
شوش پس از تسلط هخامنشیان نیز عظمت خود را حفظ کرد و داریوش هخامنشی آن را به عنوان پایتخت زمستانی برگزید و تا اوایل تسلط مسلمانان عرب همچنان رونق داشت. در زمان ساسانیان، شوش پایتخت زمستانی بود.
خوزستان در دوران باستان، به‌ویژه، در دوره هخامنشی به دو ناحیه تقسیم می‌شد: بخش‌های شمال و شمال شرقی که انشان نام داشت و سرزمینهای باصفا و کوهستانها و جنگلهای فراوانی را شامل بود، و ناحیه جنوبی که دارای آب و هوای گرم و مرطوب و دشتهای حاصلخیز و جلگه‌ای جنوبی که دارای آب و هوای گرم و مرطوب و دشتهای حاصلخیز و جلگه‌ای سرسبز و پرآب بوده که به قاره‌ای کوچک و مستعد می‌مانست. بخش‌های جنوبی که عیلام نام داشته یادآور تمدنهای دیرینه خوزستان است و بشدت تحت تأثیر فرهنگ میان‌رودان بوده و جغرافیای وسیعی را شامل می‌شده که حد فاصل لرستان و خوزستان و سواحل خلیج فارس امروزی است.
وجود مراکز علمی و فرهنگی همچون دانشگاه جندی شاپور در این استان دال بر اهمیت و رونق این منطقه‌است که‌استادان بزرگ دانش پزشکی را از یونان، مصر، هند و روم گرد هم آورده بوده‌است. این دانشگاه را ساسانیان بنیان گذاردند.
نفت و گاز مهمترین منابع طبیعی کشور؛ برای اولین بار در این استان و در شهر مسجد سلیمان، قریب به هشتاد سال پیش کشف و استخراج شد. از آن موقع تا کنون حوزه های نفتی فراوانی در این استان کشف و مورد بهره برداری قرار گرفته که ازمهمترین آنها حوزه های نفتی اهواز می باشد.
مسجد سلیمان از شهرهای مهم نفتی استان خوزستان بشمار می‌رود طبق کاوش‌های باستان‌شناسی، آثار کهن مربوط به زندگی غارنشینی و دوران ماقبل تاریخ در این سرزمین کشف شده است.
از آثار باستانی استان خوزستان میتوان به چغازنبیل ثبت شده در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو، کاخ آپادانا، سازه‌های آبی شوشتر (مجموعه آبشارها، آسیابها، پلها و سدهای باستانی) ثبت شده در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو، آرامگاه دانیال نبی، قلعهٔ باستانی شوش و الیماییس اشاره نمود.

 

استان خراسان شمالی

شهر بجنورد مرکز استان خراسان شمالی است. این استان از نظر موقعیت جغرافیایی؛ از شمال با کشور ترکمنستان، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان هم مرز است.
اقوام ساکن در استان خراسان شمالی شامل فارسها ، کردهای کرمانج، ترکها، ترکمنها می‌باشند. زبان‌های رایج نیز فارسی، کردی کرمانجی و ترکی خراسانی می‌باشد.
آثار كشف شده در اين استان نشان از قدمت تاريخي كهن آن دارد.
خراسان شمالی از نظر ناهمواری‌ها به دو قسمت نواحی کوهستانی وپست و هموار تقسیم می‌شود.جنگلهاي انبوه و حفاظت شده قورخود در شهرستان مانه و سملقان ، پارك ملي سالوك و ساريگل در شهرستان اسفراين ، منطقه حفاظت شده گليل سراني شيروان و پناهگاه حيات وحش مياندشت در جاجرم از مناطق ديدني استان مي باشد.
از آثارتاريخي و محوطه باستاني در استان مي توان به قلعه جلال الدين جاجرم ، تپه ارگ ( تپه نادري ) شيروان ، شهر بلقيس در اسفراين ، آئينه خانه و عمارت مفخم در بجنورد ، آتشكده اسپاخوي مانه و سملقان ، مقبره بابا و بي بي در فاروج و اشاره نمود .
عمارت مفخم یکی از بناهای تاریخی دوره قاجار در بجنورد است که در اوایل دهۀ ۱۳۰۰ هجری‌قمری به دستور یارمحمدخان شادلو٬ به عنوان محل سکونت وی و خانواده­اش ساخته شده است.از مشاهیر برجسته بجنورد میتوان به عبدالحسین تیمورتاش که در برانداختن قاجارها و برآوردن پهلوی‌ها کوشش بسیار کرد اشاره نمود.
قاليچه و پشتي تركمني ، گليم و جاجيم ، چادرشب ابريشمي ، كلاه كركي ، چارق دوزي ، پوستين دوزي ، زين سازي از مهمترين صنايع دستي استان محسوب مي شود.